ΜΕΤΕΩΡΑ

Τα Μετέωρα είναι ένα σύμπλεγμα από τεράστιους σκοτεινόχρωμους βράχους από ψαμμίτη οι οποίοι υψώνονται έξω από την Καλαμπάκα, κοντά στα πρώτα υψώματα της Πίνδου και των Χασίων. Τα μοναστήρια των Μετεώρων, που είναι χτισμένα στις κορυφές κάποιων από τους βράχους, είναι σήμερα το δεύτερο πλέον σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα, ύστερα από το Άγιο Όρος. Από τα τριάντα που υπήρξαν ιστορικά, σήμερα λειτουργούν μόνο επτά και τα οποία από το 1988 περιλαμβάνονται στον κατάλογο μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.

Γεωλογικό φαινόμενο

Η δημιουργία του γεωλογικού τοπίου, αν και έχει κατά καιρούς απασχολήσει πολλούς Έλληνες και ξένους γεωλόγους, δεν έχει ακόμη ξεκάθαρα ερμηνευθεί. Είναι ενδιαφέρον το ότι ούτε η Ελληνική Μυθολογία ούτε οι αρχαίοι Έλληνες αλλά και ούτε ξένος ιστορικός έχει αναφερθεί στο χώρο αυτό.
Σύμφωνα με τη θεωρία του Γερμανού γεωλόγου Φίλιπσον, που επισκέφτηκε την Ελλάδα στα τέλη του 19ου αιώνα, η δημιουργία αυτών των τεράστιων ογκολίθων οφείλεται σ΄ ένα δελτοειδή κώνο από ποταμίσιους ογκόλιθους και ασβεστολιθικά πετρώματα που για εκατομμύρια χρόνια χύνονταν σε θαλάσσια έκταση που κάλυπτε τότε τη Θεσσαλία. Οι γεωλογικές μεταβολές των αιώνων ανύψωσαν και αποσφήνωσαν το τμήμα αυτό, όταν αποτραβήχτηκαν τα νερά στο Αιγαίο. Έτσι, αργότερα κατά την τριτογενή περίοδο που διαμορφώθηκαν οι αλπικές πτυχώσεις της οροσειράς της Πίνδου, αποκόπηκε αυτός ο κώνος από τη συμπαγή μορφή του δημιουργώντας επιμέρους μικρότερους, αυτοί που υφίστανται σήμερα, και ανάμεσά τους τη κοιλάδα του Πηνειού ποταμού.
Μέσα σε αυτούς τους βράχους βρίσκεται το Σπήλαιο Θεόπετρας.

Εγκατάσταση του μοναχισμού

Το άγριο και απροσπέλαστο τοπίο αποτέλεσε πρόσφορο χώρο για τους χριστιανούς ασκητές που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή σε χρονολογία που δεν είναι ακριβώς γνωστή.
Σύμφωνα με διάφορες γνώμες βυζαντινολόγων υποστηρίζεται ότι ξεκίνησε πριν από το 11ο αιώνα. Άλλες ιστορικές όμως πληροφορίες αναφέρουν ως πρώτο ασκητή οικιστή κάποιον Βαρνάβα που το 950-970 ίδρυσε την πολύ παλιά Σκήτη του Αγίου Πνεύματος. Ακολούθησαν η ίδρυση της Μεταμόρφωσης (1020) από κάποιον Κρητικό μοναχό Ανδρόνικο και το 1160 ιδρύεται η Σκήτη Σταγών ή Δούπιανη. Μετά από 200 χρόνια ο ασκητής Βαρλαάμ ιδρύει το Μοναστήρι των Τριών Ιεραρχών και των Αγίων Πάντων και αργότερα άγνωστοι ιερωμένοι δημιούργησαν τα Μοναστήρια Αγίας Τριάδος, του Αγίου Στεφάνου, της Υπαπαντής, του Ρουσάνου ή Αρσάνου, του Αγίου Γεωργίου του Μανδηλά, του Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά, της Παναγίας της Μήκανης, των Αγίων Θεοδώρων, του Αγίου Νικολάου του Μπάντοβα, των Αγίων Αποστόλων, του Αγίου Γρηγορίου, του Αγίου Αντωνίου, του Παντοκράτορα, της Αγίας Μονής, του Προδρόμου, της Μονής Υψηλωτέρας, ή Καλλιγράφων, του Μοδέστου, της Αλύσεως, του Αποστόλου Πέτρου, του Αγίου Δημητρίου, του Καλλιστράτου, του Ταξιαρχών και του Ιωάννου του Μπουνήλα.

Ασημένιο τεχνούργημα Μετεώρων

Το όνομα Μετέωρα αποδίδεται στον κτήτορα της μονής Μεγάλου Μετεώρου, τον Άγιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη, ο οποίος ονόμασε «Μετέωρο» τον Πλατύ Λίθο στον οποίο ανέβηκε πρώτη φορά το 1344. Γενικά η μοναστική ζωή στα Μετέωρα σημείωσε ύφεση στα χρόνια της παρακμής και της πτώσης της βυζαντινής αυτοκρατορίας και της συνακόλουθης οθωμανικής κατάκτησης της Θεσσαλίας το 1393. Ωστόσο, από τα τέλη του 15ου αιώνα και κυρίως το 16ο αιώνα τα Μετέωρα γνωρίζουν τη μεγαλύτερή τους ακμή, καθώς ιδρύονται νέες μονές, καθολικά και μοναστηριακά κτίσματα, τα οποία κοσμούνται με απαράμιλλης τέχνης αγιογραφίες.
Με την πάροδο του χρόνου η μοναστηριακή αυτή πολιτεία άρχισε να ενισχύεται με μοναχούς για να φθάσει στο απόγειο της ακμής της γύρω στο 17ο αιώνα. Όμως, από την εποχή αυτή αρχίζει και η παρακμή με αποτέλεσμα σήμερα να λειτουργούν μόνο τα μοναστήρια της Μεταμόρφωσης, του Βαρλαάμ, του Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά, του Ρουσάνου, της Αγίας Τριάδος και του Αγίου Στεφάνου, καθώς και κάποια τμήματα ορισμένων άλλων, ενώ τα υπόλοιπα έχουν εξαφανισθεί.
Τα Μετέωρα, λόγω και της μορφολογίας τους, πρόσφεραν στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας ιδανικό καταφύγιο για το μοναχισμό και διέσωσαν μνημεία του πολιτισμού και έργα της μεταβυζαντινής τέχνης. Στις αρχές του 19ου αιώνα πολλά μοναστήρια λεηλατήθηκαν από το στρατό του Αλή Πασά.
Στη δεκαετία του 1920 λαξεύτηκαν κλίμακες και σήραγγες στους βράχους καθιστώντας τις μονές προσβάσιμες από το γειτονικό οροπέδιο κι έτσι η παραδοσιακή μέθοδος επικοινωνίας και ανεφοδιασμού τον μονών με ανεμόσκαλες, σκοινιά, τροχαλίες και καλάθια, σταδιακά εγκαταλείφθηκε.

Επισκέψιμες Μονές

Σήμερα έξι μονές είναι επισκέψιμες και συγκεκριμένα:

• Η ανδρική μονή του Αγίου Νικολάου του Άσμενος ή Μονή του Αναπαυσά
• Η Μονή Ρουσάνου ή Αρσάνη
• Η ανδρική μονή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, γνωστή και ως «Μεγάλο Μετέωρο», επί του υψηλότερου βράχου.
• Η μονή των Αγίων Πάντων ή Μονή Βαρλαάμ
• Η Μονή Αγίας Τριάδος (Μετεώρων)
• Η γυναικεία Μονή Αγίου Στεφάνου (Μετεώρων)

ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ή ΜΟΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΠΑΣΑ

Μόλις τρία χιλιόμετρα από τη Καλαμπάκα, περνώντας μέσα από το χωριό Καστράκι, ο μοναδικός δρόμος με άσφαλτο μας οδηγεί προς τα Μετέωρα, ανεβαίνοντας, αριστερά μας είναι ο βράχος της Δούπιανης.   Το πρώτο μοναστήρι που θα συναντήσουμε είναι η Μονή του Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά, κτισμένo  σ΄ ένα βράχο ύψους 85 μ. Τριγύρω του επίσης βρίσκονται τα ερειπωμένα μοναστήρια του Προδρόμου, Αγίας Μονής και Παντοκράτορα και το εκκλησάκι της Παναγιάς της Δούπιανης. Το Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά κτίστηκε γύρω στα τελευταία χρόνια του 15ου αιώνα. Η μικρή έκταση του βράχου οδήγησε αναγκαστικά το κτίσιμο της Μονής σε πατώματα το ένα πάνω στο άλλο. Η πρόσβαση γίνεται με τη κτιστή σκάλα. Στην είσοδο της Μονής βρίσκεται το παρεκκλήσι του Αγίου Αντωνίου και η κρύπτη όπου φυλάσσονταν παλαιότερα οι κώδικες και τα κειμήλια της Μονής. Στους τοίχους υπάρχουν τοιχογραφίες του 14ου Αιώνα. Στο δεύτερο πάτωμα είναι ο κεντρικός Ναός (καθολικό) που τιμάται ο Άγιος Νικόλαος και είναι μακρόστενος και κολλημένος στη νότια πλευρά του τείχους του μοναστηριού. Ο τρούλος του ναού είναι χαμηλός χωρίς παράθυρα.   Στο τρίτο πάτωμα βρίσκεται η παλαιά τράπεζα διακοσμημένη με τοιχογραφίες, Η τράπεζα ανακαινισμένη σήμερα χρησιμεύει για την υποδοχή των προσκυνητών. Υπάρχει ακόμη και το οστεοφυλάκιο, τα κελιά των μοναχών και το παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Ο Χώρος είναι περιορισμένος και δεν υπάρχει αυλή, οι Μοναχοί μπορούσαν να συγκεντρώνονται στο Νάρθηκα που ήταν ευρύχωρος, τις ώρες που δεν γινόταν ακολουθίες στον κυρίως Ναό.   Για το όνομα "Αναπαυσά" υπάρχουν πολλές ερμηνείες, το πιθανότερο είναι να πρόκειται για το όνομα κάποιου, που με τα έξοδά του κτίστηκε το μοναστήρι. Το μοναστήρι ανακαινίστηκε στις αρχές του 16ου αιώνα και το σημερινό καθολικό του Ναού του Αγίου Νικολάου από το Μητροπολίτη Λάρισας Διονύσιο και τον Ιερομόναχο Νικάνορα αρχιερατικού εξάρχου Σταγών, στα 1510μΧ. Υπάρχουν οι προσωπογραφίες των κτητόρων ζωγραφισμένες στο Νάρθηκα του Ναού.     Το 1527μΧ τελείωσε η αγιογράφηση από τον κρητικό ζωγράφο Θεοφάνη Στρελίτσα-Μπαθά, ο οποίος είχε εργαστεί και στο Άγιο Όρος και θεωρείται ένας από τους πλέον αξιόλογους αγιογράφους της εποχής. Οι αριστουργηματικές τοιχογραφίες του θεωρούνται οι καλύτερες των Μετεώρων και κάνουν το μοναστήρι ένα πραγματικό κόσμημα, με την ευγένεια, ζωντάνια, πλαστικότητα, δροσερότητα  τους φωτεινούς τόνους και τη γενική υψηλή ποιότητα και τελειότητα, στο σχεδιασμό και στη χρωματική απόδοση των μορφών. Εδώ διαμορφώνονται οι κανόνες καιοι αισθητικές αρχές της κρητικής σχολής στην τοιχογραφία.       Το μοναστήρι ήταν κλειστό από το 1909 χωρίς μοναχούς. Το χρόνο αυτό το επισκέφθηκε ο Ν. Βέης για την καταγραφή των χειρογράφων της. Βρήκε 50 κώδικες που τους μετέφερε στη Μονή της Αγίας Τριάδας όπου βρίσκονται ακόμη και σήμερα. Στη δεκαετία του 1960 η Μονή ανακαινίστηκε και αναστηλώθηκε με την επίβλεψη της 7ης Εφορείας Αρχαιοτήτων, έγινε συντήρηση των τοιχογραφιών, που απέκτησαν την παλιά τους λάμψη.
ΩΡΑΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΝΑΠΑΥΣΑ
ΘΕΡΙΝΟ   9.00πμ.  έως 5.45 μμ.		ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ   Παραμένει κλειστό
Τηλέφωνο: 24320-22.375

ΜΟΝΗ ΡΟΥΣΑΝΟΥ ή ΜΟΝΗ ΑΡΣΑΝΗ

Νοτιοανατολικά του Μεγάλου Μετεώρου και ανάμεσα στις Μονές Βαρλαάμ και Αγία Τριάδα βρίσκεται η Μονή Ρουσάνου. Ανεβαίνοντας από το χωριό Καστράκι συναντάμε αριστερά μας το πρώτο Μοναστήρι, την Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Αναπαυσά. Μπροστά μας και πάνω σε εντυπωσιακό κατακόρυφο και απότομο βράχο του πέτρινου δάσους των Μετεώρων βρίσκεται, η Μονή Ρουσάνου. Το κτιριακό της συγκρότημα καλύπτει ολόκληρη την κορυφή του βράχου, Διαβαίνοντας ο επισκέπτης προσκυνητής, απολαμβάνει από εκεί ψηλά όλη τη μεγαλοπρέπεια και μαγεία του ανεπανάληπτου Μετεωρίτικου τοπίου. Στο βάθος φαίνεται ο Κόζιακας, ο ποταμός Πηνειός καθώς και το χωριό Διάβα. Η ανάβαση στο Μοναστήρι μέχρι το 1897 γινόταν με ανεμόσκαλες. Αργότερα δύο ξύλινες γέφυρες εξυπηρετούσαν τους Μοναχούς και τους επισκέπτες.   Σήμερα η ανάβαση γίνεται με σκαλοπάτια από τσιμέντο και δύο μικρές γέφυρες που κατασκευάστηκαν το 1930 με δωρεά της Καστρακινής Δάφνης Μπούκα. Για την ονομασία της Μονής, δεν υπάρχουν εξακριβωμένα στοιχεία. Πιθανότατα η επωνυμία να οφείλεται στον πρώτο κτήτορα του αρχικού Ναού (14ος -15ος αιώνας).   Η Μονή κατοικήθηκε το 1388 μΧ. aπό τους Ιερομόναχους Νικόδημο και Βενέδικτο. Ιστορικές πηγές  μέχρι σήμερα δεν έχουν εξακριβωθεί. Η Μονή άρχισε να λειτουργεί ως κοινόβιο με κτήτορες τους αδελφούς ιερομόναχους από τα Γιάννενα Μάξιμο και Ιωσάφαθ. Η Μονή κτίστηκε πάνω σε χαλάσματα παλαιότερων εγκαταστάσεων στα μέσα του ΙΔ΄- ΙΕ΄αιώνα. Λειτούργησε με την ευλογία του Μητροπολίτη Λαρίσης Βησσαρίωνα Β΄και την συγκατάθεση του Ηγουμένου της Μονής του Μεγάλου Μετεώρου. Έκτισαν το Ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και του έδωσαν τη μορφή που έχει σήμερα. Για τους Μοναχούς έκτισαν κελιά και βοηθητικούς χώρους στους ορόφους.   Η Μονή αποτελείται από ένα τριώροφο συγκρότημα. Στο ισόγειο βρίσκονται τα κελιά  με τα δωμάτια υποδοχής, το Αρχονταρίκι και άλλοι βοηθητικοί χώροι βρίσκονται στους άλλους ορόφους. Το Καθολικό της Μονής είναι εκκλησία δικίονη σταυροειδής με ψηλό τρούλο, με θολοσκέπαστο Νάρθηκα και επίπεδο ξυλόγλυπτο Τέμπλο. Ο Ναός έχει εξαιρετικές τοιχογραφίες με τεχνοτροπία που ανήκει στην Κρητική Σχολή και προέρχονται από τον ιστορικό και δογματικό χώρο της εκκλησίας μας.   Η επιγραφή πάνω από την είσοδο του κυρίως Ναού μας πληροφορεί ότι οι τοιχογραφίες έγιναν το 1560 μΧ. με συνδρομή του Ηγουμένου Αρσενίου και διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση αν και έχουν περάσει πολλά χρόνια.   Στη δεκαετία του 1980 έγινε ριζική ανακαίνιση και αναστήλωση της μονής με την επίβλεψη της 7ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Σήμερα λειτουργεί ως γυναικείο μοναστήρι. Ο Ναός είναι αφιερωμένος στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος και μαζί του τιμάται με ευλάβεια και η μνήμη της Αγίας Βαρβάρας στις 4 Δεκεμβρίου. Στις δύσκολες στιγμές του έθνους και στα χρόνια της τουρκοκρατίας πολλοί Τρικαλινοί και Καλαμπακιώτες κατέφυγαν στη Μονή για να σωθούν.       Η σημερινή αδελφότητα της Μονής τηρεί κοινοβιακό σύστημα και το διατεταγμένο Ορθόδοξο Μοναχικό Τυπικό υπό τη συνεπή καθοδήγηση των πνευματικών της υπευθύνων. Η άσκηση του μοναχικού βίου, πιστού στις επιταγές των αγίων πατέρων και της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας αποτελεί το πρωταρχικό ,μέλημα της αδελφότητας. Υπάρχει κοινωνική δραστηριότητα και πνευματική στήριξη των επισκεπτών από τις Μοναχές που αντλούν  τη θαυματουργική χάρη του Αγίου.   ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ  ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΡΟΥΣΑΝΟΥ ΘΕΡΙΝΟ 9.00 πμ  έως 6.00 μμ.    ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ 9.00 έως 1.00 μμ 3.00 έως 5.00 μμ. Εκτός  Τετάρτης που παραμένει κλειστό Τηλέφωνο: 24320-22.649 Από τις Θαυμάσιες τοιχογραφίες της Ι.Μ. Ρουσάνου που τεχνοτροπικά ανήκουν στην Κρητική Σχολή. Τόσο ο Νάρθηκας όσο και ο κυρίως ναός είναι κατάγραφοι.

ΜΕΓΑΛΟ ΜΕΤΕΩΡΟ

Στο δυτικό άκρο του πέτρινου δάσους βρίσκεται η αρχή του οργανωμένου μετεωρίτικου μοναχισμού.

Η Μονή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος επικράτησε να λέγεται "Μεγάλο Μετέωρο", όχι μόνο λόγω της εκτάσεως των 50 στρεμμάτων και του μεγέθους των κτισμάτων αλλά και λόγω της πνευματικής του ακτινοβολίας και των πρωτείων που απολάμβανε στα μέσα του 16ου αιώνα.

 

Η Μονή είναι σκαρφαλωμένη πάνω στον ψηλό και επιβλητικό βράχο με υψόμετρο 613μ. από τη θάλασσα και 416 από την κοίτη του Πηνειού ποταμού

Ο Αγιορείτης μοναχός Αθανάσιος ασκήτεψε αρχικά επί δέκα χρόνια πάνω σε ένα βράχο τον  "Στύλο των Σταγών". Ήταν ο πρώτος που ανέβηκε στον Πλατύ λίθο, μαζί με συνοδεία δεκατεσσάρων μοναχών.

Σκάλισαν τρύπες στον απόκρημνο βράχο, έμπηξαν δοκάρια, έκαναν σκαλωσιές και κατάφεραν να φτάσουν εκεί που ως τότε μόνο τα πουλιά μπορούσαν να ανέβουν, στην κορυφή του βράχου.

Εκεί ο Αθανάσιος ο Μετεωρίτης, ανάμεσα στη γη και τον ουρανό, στην κόψη ενός κατακόρυφου γκρεμού έκτισε τη μονή περί το 1340 μΧ και οργάνωσε την πρώτη συστηματική μοναστική κοινότητα και οικοδόμησε το ναό της Θεομήτορος.

Αργότερα έκτισε άλλο ναό προς τιμή του μεταμορφωθέντος Σωτήρος Ιησού Χριστού, που απετέλεσε το καθολικό της Μονής και πήρε και μέχρι σήμερα την ονομασία της "Μεταμορφώσεως".

Ο Αθανάσιος δεν ήταν μόνος σε αυτό το εγχείρημα. Μαζί του ήταν και ο πατήρ Ιωάσαφ, δεύτερος κτήτορας της Μονής που δεν ήταν άλλος από το ελληνο-σερβο βασιλιά Ιωάννη Ούρας Άγγελο Κομνηνό Δούκα Παλαιολόγο που στήριξε οικονομικά το Μοναστήρι.

 

Στα παλιά χρόνια η πρόσβαση στη Μονή γινόταν με ανεμόσκαλες και από τον Πύργο (στα 1520), όπου δέσποζε  ο εξώστης με το Δίχτυ, που το χρησιμοποιούν ακόμη και σήμερα για να μεταφέρουν πράγματα και πότε πότε γέροντες προσκυνητές. Μέχρι το 1923 η ανάβαση γινόταν με τις ανεμόσκαλες και το δίχτυ.

Σήμερα η ανάβαση γίνεται με σκάλα που αριθμεί 146 απότομα και ακανόνιστα σκαλιά που σε οδηγούν στην είσοδο της Μονής.

 

Το πρώτο μικρό κτίσμα που συναντάμε μέσα στο βράχο , αριστερά της σκάλας είναι το ασκητήριο του Ιδρυτή της Μονής. Μπαίνοντας στην κύρια είσοδο δεξιά θα δούμε το παλιό βαρούλκο.

 

Η θέα στη βάση του βράχου σου κόβει την ανάσα. Ανεβαίνοντας τα σκαλιά, βλέπουμε το σκευοφυλάκιο, τα παλιά μαγειρία και το κελάρι.

Φτάνοντας πάνω βλέπουμε το λαμπρό κτίσμα της Μονής, το επιβλητικό Καθολικό, με μήκος 32 μ και πλάτος 24 μ.

Ο Ναός, σταυροειδής  εγγεγραμμένος με δωδεκάπλευρο τρούλο και πλάγιες κόγχες που ακολουθεί τον αρχιτεκτονικό αθωνικό τύπο, κτίστηκε στα 1544-45 μΧ.

Το Καθολικό χωρίζεται σε εξωνάρθηκα, νάρθηκα, κυρίως Ναό και Ιερό Βήμα. Ο Κύριος Ναός αγιογραφήθηκε στα 1552 επί ηγουμένου Συμεών και αποτελεί ένα από τα λαμπρότερα τοιχογραφικά σύνολα της μεταβυζαντινής ζωγραφικής.

 

Το Ιερό βήμα που αποτελούσε το πρώτο καθολικό της Μονής, κτίστηκε πριν από το 1380 μΧ. από τον ιδρυτή της Μονής Άγιο Αθανάσιο που πέθανε το έτος 1380 και τον διαδέχτηκε ο όσιος Ιωάσαφ. Η εκκλησία μας τους γιορτάζει και τους δύο στις 20 Απριλίου.

 

Ο Όσιος Ιωάσαφ συμπλήρωσε και τοιχογράφησε  στα 1484 μΧ το Καθολικό της Μονής Ο Κύριος Ναός είναι φωτεινός και γεμάτος από αγιογραφίες. Το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο και επιχρυσωμένο. Κατασκευάστηκε στα 1617 μΧ και περιλαμβάνει παραστάσεις από το φυτικό και ζωικό βασίλειο.

Οι εικόνες του τέμπλου ανήκουν σε διάφορες εποχές και είναι σημαντικές για την τέχνη και την παλαιότητά τους. Σπουδαίο έργο ξυλογλυτικής είναι ο Δεσποτικός Θρόνος που έγινε στα 1617 μΧ. Είναι ξύλινος και έχει παραστάσεις από το φυτικό βασίλειο. Τα δύο αναλόγια είναι ξύλινα με διάφορα σχέδια από μάρμαρο και ελεφαντοστούν. Το παλιό ξύλινο προσκυνητάρι του κυρίως ναού έχει διάφορες παραστάσεις από άνθη και κατασκευάστηκε επί ηγουμένου Παρθενίου Ορφίδου.

 

Στο Μεγάλο Μετέωρο υπάρχουν 3 μικρότεροι ναοί:

1. Του Ιωάννη Προδρόμου.
2. Των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Κτίστηκε στα 1789 και είναι μονόκλιτη Βασιλική με     πολυγωνικό τρούλο.
3. Του Αγίου Αθανασίου.

Η μεγάλη Τράπεζα μήκους 32 μ, χώρος φαγητού των μοναχών, έχει μετατραπεί σήμερα σε Μουσείο με αξιόλογα εκθέματα.

Στη Βιβλιοθήκη της Μονής σώζονται ανεκτίμητοι θησαυροί:

• Χειρόγραφοι κώδικες, έγγραφα βυζαντινά και μεταβυζαντινά.
•  Χειρόγραφα πνευματικής παραγωγής του 9ου - 19 αιώνα.
•  Λειτουργικά βιβλία, πατερικά κείμενα, υμνογραφικά, αναλογικά, σπάνια έντυπα και παλαίτυπα  ο συνολικός αριθμός των οποίων είναι 450 τόμοι του 15ου - 19ου αιώνα.
• Συλλογή μουσικών και νομικών χειρογράφων και κείμενα αρχαίων συγγραφέων (Όμηρος, Σοφοκλής, Δημοσθένης, Ησίοδος, Αριστοτέλης, Αλεξανδρινοί συγγραφείς).

 

Είναι μία από τις πλουσιότερες μοναστικές βιβλιοθήκες. Λειτουργούσε επίσης και βιβλιογραφικό εργαστήριο κατά τον 16ο - 17 αιώνα.

Πλούσια είναι και η συλλογή χρυσοκέντητων υφασμάτων που φυλάσσεται στο μουσείο:

• Αγία τράπεζα, χρυσοκέντητη ποδιά, σταυροί, χρυσοκέντητα επιτραχήλια, χρυσοκέντητοι Επιτάφιοι.

Πρέπει να σταθούμε στις κάρες των Οσίων Κτητόρων που φυλάσσονται μέσα σε αργυρές και διακοσμημένες λειψανοθήκες.

Πριν φύγουμε, αξίζει η περιήγησή μας στις αυλές του μοναστηριού όπου μπορεί να θαυμάσει κάποιος την υπέροχη θέα προς τον Πηνειό ποταμό και το όρος Κόζιακα.

 

Οι μοναχοί ακολουθούν αυστηρά τους κανονισμούς και μαζεύονται στην εκκλησία 4 φορές την ημέρα, εκκλησιάζονται 6 περίπου ώρες ημερησίως.

Η άσκηση του άνωθεν του μοναχικού βίου πιστού στις επιταγές των Αγίων Πατέρων και της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας αποτελεί το κύριο μέλημα των μοναχών.

Υπάρχει συγχρόνως η κοινωνική  δραστηριότητα και η πνευματική στήριξη των προσκυνητών, την οποία αντλούν από τη θαυματουργική χάρη των Αγίων μας.

 

Μεγάλη είναι η προσφορά της Μονής στο Έθνος, την παιδεία μας και τον πολιτισμό. Εδώ και εξακόσια δεκατέσσερα χρόνια αποτελεί ζωντανή μοναστική κοινότητα, προπύργιο αληθινό του χριστιανισμού και των παραδόσεων του Ελληνισμού.

 

Οι Μοναχοί αφιερωμένοι στο Χριστό, κουβαλώντας στις καρδιές τους την προσευχή και στις πλάτες τους τα δομικά υλικά ανακαινίζουν, αναστηλώνουν και συντηρούν τη Μονή αναδεικνύοντας τη μυσταγωγική ομορφιά της, έτσι που χρόνο με το χρόνο, προσκυνητές και περιηγητές να μένουν άναυδοι από το τεράστιο έργο που γίνεται.

 

 

 

 

 

 

 

ΩΡΑΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
ΘΕΡΙΝΟ   9.10  έως 1.00 πμ.  3.20 έως 6.00 μμ. Εκτός Τρίτης  που παραμένει κλειστό		ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ   9.00 έως 1.00 μμ 3.00 έως 5.00 μμ. Εκτός Τρίτης και Τετάρτης που παραμένει κλειστό
Τηλέφωνο: 24320-22.278

ΜΟΝΗ ΒΑΡΛΑΑΜ ή ΑΓΙΩΝ ΠΑΝΤΩΝ

Επιβλητικός είναι ο βράχος που βρίσκεται απέναντι από τη Μονή Μεγάλου Μετεώρου. Στον πανύψηλο αυτό βράχο του πέτρινου δάσους βρίσκεται η Μονή Βαρλαάμ που έχει ύψος 373 μ.   Οι πρώτοι ασκητές για να ανέβουν πάνω στο βράχο χρησιμοποίησαν σκαλωσιές, πάνω σε δοκάρια που τα βάζανε σε τρύπες που είχε ο βράχος Ο πρώτος κτήτορας της Μονής ήταν ο μοναχός Βαρλαάμ ο οποίος στα 1350 μΧ έκτισε πάνω μερικά κελιά και ένα ναό στο όνομα των Τριών Ιεραρχών. Σύντομα η μονή ερήμωσε, αλλά αναβίωσε από τους Γιαννιώτες αδελφούς Μοναχούς Θεοφάνη και Νεκτάριο στα 1518 μΧ. Αυτοί, ξανάχτισαν πάνω στα ερείπια των παλιών κτισμάτων το Ναό των Αγίων Πάντων και το Ναό του Ιωάννου του Προδρόμου που είναι δυο από τις ωραιότερες εκκλησίες των Μετεώρων.   Η πρόσβαση στη Μονή γινόταν με σκαλωσιές που αργότερα αντικαταστάθηκαν με μεγάλες ανεμόσκαλες και με το δίχτυ που το χρησιμοποιούν και σήμερα για τη μεταφορά τροφίμων και υλικών για τη συντήρηση της Μονής.   Το 1923 οι μοναχοί σκάλισαν στο βράχο 195 σκαλιά που μας οδηγούν σήμερα με ασφάλεια στην κορυφή του βράχου. Ο κεντρικός ναός είναι ένα μεγαλόπρεπο κτίσμα που ονομάζεται καθολικό, είναι αγιορείτικου τύπου και εκεί τιμάται η μνήμη των Αγίων Πάντων. Κτίστηκε στα 1541-1542 μΧ,  όπως μας μαρτυρούν οι επιγραφές.   Ο Ναός αποτελείται από το Νάρθηκα, τον κυρίως Ναό και το Ιερό Βήμα. Ο Ναός όπως αναφέρει το κτητορικό, κτίστηκε σε 20 ημέρες. Έως ότου τα υλικά να συγκεντρωθούν και να ανέβουν πάνω στο βράχο,  χρειάστηκαν περίπου 22 χρόνια. Σύμφωνα με το κείμενο ο ίδιος ο Θεοφάνης ήταν καταπονημένος και κατάκοιτος από βαριά δεκάμηνη ασθένεια στο κρεβάτι του πόνου. Μόλις πληροφορήθηκε πως τελείωσαν οι εργασίες, συγκέντρωσε όλες του τις δυνάμεις και πήγε με λαχτάρα στο Ναό που μόλις είχε τελειώσει, ευλόγησε όλους τους παρευρισκόμενους, ύψωσε τα χέρια του, δόξασε και ευχαρίστησε το Θεό και τους Αγίους Πάντες. Γύρισε στο κελί του  και πέθανε στις 17 Μαΐου 1544.   Στο Ιερό Βήμα εντυπωσιάζει η παράσταση της Πλατυτέρας των Ουρανών με τη λάμψη του χρυσού και των άλλων χρωμάτων και με τη γλυκήτητα στην έκφραση του προσώπου της.   Ο Ηγουμενικός Θρόνος και τα δύο αναλόγια  που είναι στολισμένα με ψηφίδες και έχουν επάνω διάφορα σχέδια από μάρμαρο και ελεφαντοστούν, κατασκευάστηκαν επί επισκόπου Σταγών Παϊσίου (1784-1808μΧ) και ηγουμένου της Μονής Ανατολίου, όπως φαίνεται από επιγραφή που υπάρχει στο ένα αναλόγιο.   Οι εντυπωσιακές τοιχογραφίες του κυρίως Ναού του Καθολικού θεωρούνται από τις καλύτερες των Μετεώρων και έχουν γίνει στα μέσα του 15 ου αιώνα από τον σπουδαίο ζωγράφο, Φράγκο Κατελάνο.     Το Τέμπλο του κυρίως Ναού Ναού είναι ξυλόγλυπτο και επιχρυσωμένο με παραστάσεις από το φυσικό και ζωικό βασίλειο   Η τοιχογράφηση του Νάρθηκα έγινε  στα 1566 μΧ από το Ιερέα Γεώργιο και τον αδελφό του Φράγκο, σύμφωνα με τις επιγραφές. Υπάρχουν ακόμη οι τάφοι των κτητόρων Νεκταρίου και Θεοφάνη. Στη Μονή θα δούμε ακόμη την Τράπεζα (σήμερα Μουσείο), το Νοσοκομείο, το μεγειρείο και το γηροκομείο.   Στις αρχές του 17 αιώνα λειτουργούσε οργανωμένο βιβλιογραφικό εργαστήριο, όπου εργάζονταν ειδικευμένοι καλλιγράφοι και γραφείς. Α κόμη λειτουργούσε και εργαστήριο χτυσοκεντητικής.   Ένα άλλο κτίσμα που υπάρχει στη Μονή είναι το σκευοφυλάκιο-Μουσείο που έχει επισκευαστεί τα τελευταία χρόνια. Υπάρχουν 290 αξιόλογα χειρόγραφα, εκκλησιαστικά κειμήλια, μεταβυζαντινές φορητές εικόνες, χρυσοκέντητα άμφια και εντυπωσιακός είναι ο χρυσοκέντητος Επιτάφιος, σε πράσινο βελούδο, έργο του 1609. Αρκετά και σπάνια είναι και τα παλαίτυπα της Μονής.   Το  παρεκκλήσι των Τριών Ιεραρχών βρίσκεται στο βορειοδυτικό άκρο του βράχου. Κτίστηκε στο 1627 και τοιχογραφήθηκε το 1637 από τον καλαμπακιώτη Ιερέα Ιωάννη. Ο Ναός είναι αγιογραφημένος μεταξύ άλλων, με 24 σκηνές του Ακάθιστου Ύμνου, καθώς και με δύο εξαιρετικές, πολυπρόσωπες συνθέσεις: την κοίμηση του Εφραίμ του Σύρου και την Κοίμηση του Ιωάννη του Χρυσοστόμου.
ΩΡΑΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΒΑΡΛΑΑΜ
ΘΕΡΙΝΟ 9.10  έως 1.00 πμ.  3.20 έως 6.00 μμ. Εκτός Παρασκευής που παραμένει κλειστό		ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ 9.00 έως 1.00 μμ 3.00 έως 5.00 μμ. Εκτός Πέμπτης και Παρασκευής που παραμένει κλειστό
Τηλέφωνο: 24320-22.977

ΜΟΝΗ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ

Πάνω σ' ένα πανύψηλο βράχο με ιδιόμορφο σχήμα και με έκταση 5-6 στρεμμάτων, που βρίσκεται βορειοδυτικά της Μονής Αγίου Στεφάνου, είναι κτισμένη η Μονή της "Αγίας Τριάδας". Είναι το πιο δυσπρόσιτο από τα Μοναστήρια των Μετεώρων.   Η ανάβαση στη Μονή παλιότερα  γινόταν με ανεμόσκαλες και με το δίχτυ. Σήμερα η πρόσβαση γίνεται με δύσκολη πεζοπορία και αφού ανέβουμε 140 σκαλιά σκαμμένα μέσα στην πέτρα που έγιναν στα 1925 και μας οδηγούν με ασφάλεια στην κορυφή του βράχου. Το 1970 κατασκευάστηκε και ένας εναέριος μεταφορέας πραγμάτων και υλικών για τις ανάγκες και τη συντήρηση της Μονής.   Ο επισκέπτης προσκυνητής αντικρίζει από ψηλά τη μαγευτική θέα, την κοιλάδα της Καλαμπάκας με τον Πηνειό Ποταμό, τον Κόζιακα και τα όρη Χάσια. Η Μονή της Αγίας Τριάδας θεωρείται από τους ειδικούς το τρίτο αρχαιότερο μοναστήρι των Μετεώρων. Οι πρώτοι ερημίτες πρέπει να έκτισαν εδώ τα ασκηταριά τους στις αρχές του 14ου αιώνα. Η Μονή κτίστηκε το 1438 μΧ. από κάποιο μοναχό Δομέτιο αλλά δεν επιβεβαιώνεται. Για να χτιστεί το μοναστήρι και να ανεβάσουν τα υλικά χρειάστηκαν 70 χρόνια. Από επιγραφή και άλλες μαρτυρίες γίνεται γνωστό ότι ο κύριος Ναός (καθολικό) κτίστηκε το 1475-76 μΧ σύμφωνα άλλωστε και με τη χρονολογία που είναι χαραγμένη και εντοιχισμένη στο νότιο εξωτερικό τοίχο.   Το μοναστήρι έχει δύο Ναούς. Τον κυρίως ναό που το λέμε και καθολικό και το μικρό Ναό του Ιωάννου του Προδρόμου. Ο κυρίως Ναός είναι δικίονος σταυροειδής με κεντρικό τρούλο στη στέγη. Η τοιχογράφηση έγινε το 1741 επί μητροπολίτη Σταγών Θεοφάνη και ο ηγούμενος της Μονής ήταν ο Παρθένιος, οι ζωγράφοι ήταν ο Αντώνιος Ιερέας και ο αδελφός του Νικόλαος. Στο τέμπλο υπάρχουν πολλές παλιές εικόνες. Ενδιαφέρος παρουσιάζουν οι εικόνες της Παναγιάς που έγινε το 1718 μΧ και η εικόνα του Χριστού που έγινε το 1662 μΧ. Στον εσωνάρθηκα υπάρχουν τοιχογραφίες που έγιναν το 1692 επί μητροπολίτη Σταγών Αρσενίου και ηγουμένου της Μονής Ιωνά. Δίπλα στο Ιερό υπάρχει ένα μικρό σκευοφυλάκιο που έγινε το 1684. Υπάρχουν ακόμη η τράπεζα, αίθουσα υποδοχής, κελιά και δεξαμενές ακόμη θα δούμε και μια μικρή λαογραφική συλλογή.   Ο μικρός Ναός του Ιωάννου του Προδρόμου είναι κυκλικός με θόλο, λαξευμένος στο βράχο με πολλές τοιχογραφίες. Ο Ναός κτίστηκε και αγιογραφήθηκε στα 1682 από τους μοναχούς Δαμασκηνό, Ιωνά και Παρθένιο.   Το 1909 σε μια κρύπτη ο Βυζαντινολόγος Ν. Βέης ανακάλυψε 47 σπάνια χειρόγραφα, που μαζί με τα χειρόγρφα των Μονών Ρουσάνου και Αναπαυσά φυλάσσονται στο σκευοφυλάκιο της Μονής Αγίου Στεφάνου από το 1953. Δυστυχώς το πλούσιο σκευοφυλάκιο της Μονής έχει λεηλατηθεί και η βιβλιοθήκη της Μονής πυρπολήθηκε στα χρόνια της κατοχής από τους Γερμανούς και Ιταλούς. Από το 1942 μέχρι το 1961 το μοναστήρι έμεινε έρημο με αποτέλεσμα να χαθούν πολλά από τα κειμήλια τις εικόνες και τα χειρόγραφά του. Οι 26 εικόνες που σώθηκαν μεταφέρθηκαν στη Μονή Βαρλαάμ. Το 1972 το μοναστήρι ανακαινίστηκε.   Η ανδρική Μονή της Αγίας Τριάδας ανήκει στη μητρόπολη Σταγών και Μετεώρων με έδρα την Καλαμπάκα.
ΩΡΑΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΑΣ
ΘΕΡΙΝΟ   9.00πμ.  έως 12.30πμ.  3.00μμ. έως 5.00 μμ. Εκτός Πέμπτης που είναι κλειστό		ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ   9.00πμ.  έως 12.30πμ.  3.00μμ. έως 5.00 μμ. Εκτός Πέμπτης που είναι κλειστό
Τηλέφωνο: 24320-22220

ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ
ο Μοναστήρι βρίσκεται κτισμένο στην κορυφή του βράχου που έχει έκταση 7.500 τ. μέτρα. Είναι πάνω από την Καλαμπάκα, στο νοτιοανατολικό άκρο των μετεωρίτικων βράχων.

Ο Πρώτος ασκητής που φιλοξένησε αυτός ο βράχος, όπως φαίνεται από μια επιγραφή που υπήρχε κοντά στην είσοδο της Μονής το έτος 1192 μΧ., ήταν ο Ιερεμίας, όπως βεβαιώνουν οι ιστορικοί ερευνητές.

 

Ωστόσο πρώτος κτήτορας της Μονής είναι ο Αρχιμανδρίτης  Όσιος Αντώνιος γύρω στον 16^ο αιώνα, που η παράδοση τον έχει συνδέσει με την ιστορική Βυζαντινή οικογένεια των Καντακουζηνών.

Δεύτερος κτήτορας ήταν ο Ιερομόναχος Όσιος Φιλόθεος από το χωριό Σθλάταινα ή Σκλάταινα (σημερινό χωριό Ρίζωμα, του Δήμου Παραληθαίων), στα μέσα του 16^ου αιώνα. Στα 1545 ο Όσιος Φιλόθεος ανακαίνισε ή ξαναέχτισε το μικρό ναό του Αγίου Στεφάνου.

Ο Ναός είναι ξυλόστεγη μονόκλιτη Βασιλική με εσωνάρθηκα που χωρίζεται από τον κυρίως Ναό με τρίβηλο άνοιγμα.

Ο Ναός αγιογραφήθηκε  στα 1545 επί Ηγουμένου Μητροφάνη. Ο Όσιος  Φιλόθεος έκτισε κελιά για τους Μοναχούς, εφοδίασε το Μοναστήρι με εκκλησιαστικά σκεύη και χειρόγραφα και επέβαλε τον κοινοβιακό τρόπο ζωής στο Μοναστήρι. Στο Νάρθηκα αριστερά και δεξιά από την είσοδο εικονίζονται με θεϊκή γαλήνη οι Όσιοι Κτήτορες της Μονής, Ιερομόναχοι Αντώνιος και Φιλόθεος με τιμητική φρουρά στο πλάι τους τον Γαβριήλ και Μιχαήλ. Υπάρχει η απεικόνιση των 24 οίκων των Χαιρετισμών της Θεοτόκου. Πάνω από την είσοδο υπάρχει μία επιγραφή που μας πληροφορεί για την τοιχογράφηση του Ναού χωρίς να μας δίνει χρονολογία.

Στο Ιερό υπάρχει η Πλατυτέρα των Ουρανών στην κόγχη ως προστάτιδα των Χριστιανών και του κόσμου όλου, η Θεία Μετάληψη, μορφές μεγάλων Ιεραρχών. Οι τοιχογραφίες είναι καλά καθαρισμένες και συντηρημένες σήμερα.

 

 

 Ο δεύτερος Ναός είναι αφιερωμένος στον Άγιο Ιερομάρτυρα Χαράλαμπο και κτίσθηκε το 1798 επί Ηγουμένου Αμβροσίου. Ο Ναός έχει αγιορείτικο αρχιτεκτονικό τύπο. Ο κύριος Ναός είναι τετρακιόνιος σταυροειδής εγγεγραμμένος, με τις δύο κόγχες αριστερά και δεξιά προηγείται ο ευρύχωρος εσωνάρθηκας με 4 κίονες στο κέντρο που στηρίζουν τη στέγη του.

Χαρακτηριστικοί είναι οι 3 ραδινοί και ψηλόλιγνοι τρούλλοι.

Ο Καλαμπακιώτης Ηγούμενος Κωνσταντίνος στα 1857 ανήγειρε την Τράπεζα του Ναού και άλλα κτίσματα κοντά στο Ναό του Αγίου Στεφάνου.

Σημαντική είναι και η προσφορά της Μονής στην παιδεία τους δύσκολους εκείνους καιρούς. Έκτισε την Κωνστάντιο Δημ. Σχολή Καλαμπάκας και έδωσε μεγάλα χρηματικά ποσά για την ανέγερση Σχολείων στα Τρίκαλα.

Στη δεκαετία του 1970 λειτουργούσε στη Μονή του Αγίου Στεφάνου, Ορφανοτροφείο και Δημοτικό Σχολείο Θηλέων με δασκάλες μοναχές από τη Μονή.

Το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο και φιλοτεχνημένο το 1814 από Μετσοβίτες τεχνίτες. Περιλαμβάνει θέματα από το φυτικό και ζωικό βασίλειο, συνθέσεις που αναφέρονται στο Μυστικό Δείπνο, τον Άγιο Δημήτριο, τον Πρωτομάρτυρα Στέφανο, τον Άγιο Γεώργιο και έχει σπουδαία αξία.

Στον Εξωνάρθηκα εξωτερικά, υπάρχουν 3 επιγραφές. Η πρώτη δεξιά αναφέρεται στην ανέγερση από τον Παΐσιο, επίσκοπο Σταγών  . Η δεύτερη αναφέρεται σε μια προσευχή του επισκόπου Σταγών. Η τρίτη αναφέρεται στην ίδρυση του Ναού, και κάνει λόγο για τους πρωτεργάτες του έργου..

 

 

Στο κέντρο του Ναού εικονίζεται ο δικέφαλος αετός, σκαλισμένος μέσα σε κύκλο, αιώνιο σύμβολο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Η κάρα του Αγίου Χαραλάμπου φυλάσσεται στο μοναστήρι από το 1398, όταν τη δώρισε ο Ηγεμόνας της Βλαχίας Βλατισλάβος.

Τα τελευταία χρόνια ο ναός αγιογραφείται από τον αγιογράφο Βλάσιο Τσοτσώνη, ακολουθώντας τα πρότυπα των άλλων Αγιομετεωρίτικων καθολικών και των παραδόσεων.

Το 1888 η Μονή είχε 31 μοναχούς ενώ το 1960 είχε ερημώσει.

 

Από το 1961 η Μονή μετατράπηκε σε γυναικείο μοναστήρι και σήμερα βρίσκεται σε ανθηρή κατάσταση. Οι μοναχές σε ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες, οργάνωσαν  τη Μονή και τη βελτίωσαν οικοδομικά. Τηρούν το κοινοβιακό σύστημα και το διατεταγμένο Ορθόδοξο μοναχικό Τυπικό

Πρέπει να επισημάνουμε πόσο σημαντική υπήρξε η προσφορά της Μονής του Αγίου Στεφάνου  στα γράμματα και στους αγώνες του Έθνους.

 

Από το 1971 άρχισε να λειτουργεί Δημοτικό Σχολείο-Οικοτροφείο Θηλέων με 18 μαθήτριες. Η προσφορά της μονής με τη φροντίδα της δασκάλας μοναχής Θεογνώστης Αμπελακιώτη και της δασκάλας μοναχής Θεοστράτης, καθώς επίσης και των άλλων αδελφών μοναχών του γυναικείου μοναστηριού υπήρξε σημαντική. Οι μαθήτριες ήταν κατά το πλείστον ορφανές, παιδιά φτωχών και παιδιά πολύτεκνων οικογενειών. Εκεί βρήκαν στοργή και αγάπη και ό,τι άλλο τους στέρησαν οι αντιξοότητες της ζωής της εποχής εκείνης. Λειτούργησε μέχρι το 1977 και φοίτησαν σε αυτό περίπου 40 μαθήτριες. Οι μοναχές πέρα από τα μοναχικά και πνευματικά καθήκοντά τους, θεώρησαν απαραίτητο να εργαστούν και για την κοινωνία. Προσέφεραν στα ορφανά του Νομού Τρικάλων στέγη, τροφή, μόρφωση, περίθαλψη, στοργή και αγάπη. Μας έρχεται έτσι στη σκέψη μας, "το κρυφό Σχολειό", στα δύσκολα χρόνια του γένους μας που κράτησαν στη ζωή το έθνος μας, την Ιστορία μας και τη θρησκεία μας.

 

Η πρόσβαση στη Μονή είναι πιο εύκολη από ό,τι στα άλλα Μοναστήρια, χάρη σε μια γέφυρα 8 μέτρων που συνδέει το βράχο της Μονής με το λόφο Κουκούλα.

Το 1991 έγινε αναπαλαίωση της Μονής και η αναδιοργάνωση του νέου Σκευοφυλακίου για τη διάσωση και ανάδειξη του μνημειακού  και κειμηλιακού πλούτου.

Η μελέτη και η κατασκευή του νέου Σκευοφυλακίου έγινε υπό την επίβλεψη του αρχιτέκτονα Σωτηρίου Τζήμα.

 

 

Ένας ανεκτίμητος θησαυρός υπάρχει στο νέο Σκευοφυλάκιο. Οι ιερές εικόνες συλλεγμένες από του Ναούς φυλάσσονται σήμερα στο Σκευοφυλάκιο της Μονής και έχουν θαυματουργική χάρη και μαρτυρούν τους αγώνες για την προάσπιση και την αποκατάσταση τους.

Τα σπουδαιότερα και αρχαιότερα παλαίτυπα είναι τα έργα του Αριστοτέλη, τυπωμένα το 1498. Εκεί φυλάσσονται τα λεξικά του Σουΐδα, το λεξικό του Βαρίνου Φαβορίνου από τον 14^ο αιώνα.

Η καταγραφή των παλαιτύπων έγινε από τις μοναχές. Καταγράφηκαν και συντηρήθηκαν συνολικά 852 παλαίτυπα και κατανεμήθηκαν σε κατηγορίες: Θεολογικά, φιλολογικά, λογοτεχνικά Ιστορικά, φιλοσοφικά, νομικά, και σε πολλές επί  μέρους κατηγορίες.

Στο Σκευοφυλάκιο υπάρχουν ιερατικά άμφια, επιτραχήλια, επιγονάτια και ένας χρυσοκέντητος Επιτάφιος του έτους 1857.

Υπάρχουν λειτουργικά σκεύη, Άγια Ποτήρια, Άγια Αρτοφόρια, Άγιες Λόγχες και Λαβίδες, Ζέοντα και βοηθητικά σκεύη της Θείας Λειτουργίας.

Ζώνες και πόρπες ιερατικές και κάποιες λαϊκής τέχνης.

Χειρόγραφοι κώδικες, Ευαγγέλια, Σταυροί, Επισκοπικός Θρόνος 17^ου αιώνα,Αναλόγιο 17^ου  αιώνα, Σεντούκια 17^ου αιώνα.

 

Υπάρχουν ακόμη 154 χειρόγραφοι κώδικες ανάμεσά τους 4 περγαμηνές από τον 11^ο έως 19^ο αιώνα.

 

Με προσωπικό μόχθο και μεράκι οι αδελφές της Μονής φρόντισαν και φροντίζουν για τη διάσωση, συντήρηση και αποκατάσταση των αντικειμένων και κειμηλίων που υπάρχουν στο Μοναστήρι. Ιδιαίτερο ζήλο και επιμέλεια επιδεικνύουν στην καλλιέργεια της Βυζαντινής μουσικής και παράδοσης που ακούγεται στις ακολουθίες της Μονής και στις γιορτές των Αγίων. Λειτουργούν: εργαστήριο αγιογραφίας, καλλιγραφίας, διακοσμητικής, χειρογράφων, χρυσοκεντητικής, ραπτικής, παρασκευής θυμιάματος, κεριού και διάφορων εργόχειρων.

Πρόγραμμα Λειτουργίας Ιεράς Μονής Αγίου Στεφάνου

 

ΘΕΡΙΝΟ	ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ
9.00  έως 1.30 πμ.  3.30 έως 5.30 μμ. Εκτός Δευτέρας που παραμένει κλειστό	9.00 έως 1.00 μμ 3.00 έως 5.00 μμ. Εκτός Δευτέρας που παραμένει κλειστό
Τηλέφωνο: 24320-22.279

ΤΡΙΚΑΛΑ

Τα Τρίκαλα είναι πόλη της Δυτικής Θεσσαλίας, πρωτεύουσα της Περιφερειακής Ενότητας Τρικάλων και του Δήμου Τρικκαίων. Η πόλη διασχίζεται από τον ποταμό Ληθαίο, ο οποίος αποτελεί παραπόταμο του Πηνειού.
Σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, στην απογραφή του 2011 ο Δήμος Τρικκαίων είχε 80.900 κατοίκους, ενώ το Διαμέρισμα Τρικκαίων εμφανίζει πυκνότητα πληθυσμού 133,15 κάτοικοι/km^2,.

Ιστορία

Αρχαιολογικός χώρος όπου πιθανολογείται η ύπαρξη Ασκληπιείου

Το Κουρσούμ Τζαμί στη νότια είσοδο της πόλης

Η περιοχή των Τρικάλων κατοικείται από τους προϊστορικούς χρόνους και οι πρώτες ενδείξεις ζωής στο σπήλαιο της Θεόπετρας φτάνουν ως το 49.000 π.Χ. περίπου. Έχουν επίσης ανακαλυφθεί νεολιθικοί οικισμοί από το 6.000 π.Χ. στο Μεγάλο Κεφαλόβρυσο και άλλες τοποθεσίες.
Η πόλη των Τρικάλων είναι χτισμένη πάνω στην αρχαία πόλη Τρίκκα ή Τρίκκη, που ιδρύθηκε γύρω στην 3η χιλιετία π.Χ. και ονομάστηκε έτσι από τη νύμφη Τρίκκη, κόρη του Πηνειού ή κατ' άλλους του Ασωπού ποταμού. Η πόλη ήταν σημαντικό κέντρο της αρχαιότητας, καθώς εδώ έζησε και έδρασε ο Ασκληπιός, που σήμερα αποτελεί έμβλημα του Δήμου Τρικκαίων, ο οποίος ήταν και βασιλιάς της πόλης. Στην περιοχή υπήρχε μάλιστα ένα από τα σημαντικότερα και αρχαιότερα Ασκληπιεία της εποχής. Η πόλη φέρεται επίσης στην Ιλιάδα του Ομήρου να συμμετέχει στον Τρωϊκό πόλεμο στην πλευρά των Ελλήνων, με τριάντα πλοία και αρχηγούς τους γιατρούς γιους του Ασκληπιού Μαχάωνα και Ποδαλείριο. Η πόλη υπήρξε πρωτεύουσα βασιλείου κατά τη μυκηναϊκή εποχή και αργότερα αποτέλεσε κέντρο του κράτους της Εστιαιώτιδας που καταλάμβανε περίπου τη σημερινή έκταση του νομού Τρικάλων και περιγράφεται από το γεωγράφο Στράβωνα.
Κατά τους ιστορικούς χρόνους, η πόλη της Τρίκκης και η γύρω περιοχή του ποταμού γνώρισε ανάπτυξη. Έπεσε στα χέρια των Περσών το 480 π.Χ., ενώ περίπου δέκα χρόνια αργότερα προσχώρησε στη νομισματική ένωση Θεσσαλέων. Το 352 π.Χ. ενώθηκε με τη Μακεδονία του Φιλίππου Β'. Έγινε θέατρο σκληρών μαχών ανάμεσα σε Μακεδόνες και Ρωμαίους, κατά την εισβολή των τελευταίων στην Ελλάδα, καθώς ο Φίλιππος Ε' και ο γιος του Περσέας προσπαθούσαν να την κρατήσουν ελεύθερη, χωρίς τελική επιτυχία αφού το 168 π.Χ. κατακτήθηκε.
Τους πρώτους μετά Χριστό αιώνες η πόλη και η περιοχή γνώρισε όλους τους τότε εισβολείς στο Βαλκανικό χώρο: Γότθους (396), Ούννους (447), Σλάβους (577), Βούλγαρους (976-1025), Νορμανδούς (1081), Καταλανούς (1309-1311) και από το 1204 τους Φράγκους, ενώ για ένα σύντομο διάστημα ξαναγύρισε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και το Δεσποτάτο της Ηπείρου. Στις αρχές της χιλιετίας η πόλη παρουσιάζεται για πρώτη φορά με το σημερινό της όνομα, Τρίκαλα, στην Αλεξιάδα της Άννας Κομνηνής. Η πόλη κατακτάται τελικά από τους Οθωμανούς το 1393, και μετά από μια παρατεταμένη περίοδο παρακμής γίνεται σημαντικό κέντρο οικοτεχνίας, με ονομαστά μάλλινα υφαντά και προϊόντα δέρματος. Επίσης αποτέλεσε σημαντικό πνευματικό κέντρο, καθώς για ένα μεγάλο μέρος της Τουρκοκρατίας (1543-1854) λειτούργησε εδώ η Σχολή Τρίκκης (και αργότερα Ελληνική Σχολή) στην οποία δίδαξαν γνωστοί δάσκαλοι της εποχής, όπως ο Διονύσιος ο Φιλόσοφος.
Στις 23 Αυγούστου του 1881 με τη Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης, η πόλη περνάει σε ελληνική κυριαρχία, όπως και η υπόλοιπη Θεσσαλία και η Ήπειρος. Θα ξαναβρεθεί υπό Τουρκική κυριαρχία με τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 για ένα περίπου χρόνο, μέχρι την τελική της ενσωμάτωση στην Ελλάδα (1898). Στη συνέχεια τα Τρίκαλα έπαιξαν βασικό ρόλο στις αγροτικές κινητοποιήσεις των αρχών του 20ού αιώνα εναντίον των τσιφλικάδων και υπήρξαν ο τόπος ίδρυσης του πρώτου Γεωργικού Συνεταιρισμού στην Ελλάδα, το 1906.
Μία από τις μεγαλύτερες καταστροφές που υπέστη η πόλη ήταν η μεγάλη πλημμύρα του Ιουνίου του 1907, όταν την νύκτα στις 3 Ιουνίου μετά από πρωτοφανείς βροχοπτώσεις, «με το καρδάρι» κατά την τοπική έκφραση, ξεχείλισαν όλα τα γύρω ποτάμια, ο Ληθαίος, ο Αϊμονιώτης, ο Κουμέρκης και ο Σαλαμπριάς με συνέπεια την επομένη το πρωί να έχει μετατραπεί ο κάμπος σε τεράστια λίμνη. Στην πλημμύρα εκείνη έχασαν την ζωή τους 80 κάτοικοι, περίπου 200 οικίες έπεσαν, καθώς και το γυμνάσιο και χιλιάδες ζώα πνίγηκαν. Οι δε λοιπές καταστροφές υπήρξαν τεράστιες με διακοπή της συγκοινωνίας αφού και η σιδηροδρομική γραμμή είχε παρασυρθεί.
Στη περίοδο της Εθνικής Αντίστασης κατά τη διάρκεια της κατοχής τα Τρίκαλα αποτέλεσαν ιδιαίτερο πεδίο δράσης. Από τα Τρίκαλα καταγόταν ο στρατηγός του ΕΛΑΣ Στέφανος Σαράφης. Στα Τρίκαλα επίσης εκτέθηκε σε δημόσια θέα το κεφάλι του Άρη Βελουχιώτη μετά το θάνατό του. Η πόλη απελευθερώθηκε από τη ναζιστική κατοχή στις 18 Οκτώβρη του 1944.

Πολιτισμός

Στην πόλη λειτουργεί Φιλαρμονική Ορχήστρα με ευθύνη του Δήμου, καθώς και πολλοί χορευτικοί σύλλογοι. Στο Πνευματικό Κέντρο Δήμου Τρικκαίων λειτουργούν επίσης με ευθύνη του Δήμου τμήματα θεάτρου, κουκλοθεάτρου, χωρωδίας, ζωγραφικής και άλλων τεχνών. Εκδηλώσεις γίνονται συνήθως στο Πνευματικό Κέντρο, στο Κουρσούμ Τζαμί, τις πλατείες της πόλης, αλλά και στις αίθουσες πολλαπλών χρήσεων που υπάρχουν σε μουσεία και δημόσια κτήρια της πόλης.

Μουσεία

Το Φρούριο

Λειτουργούν στην πόλη των Τρικάλων τα ακόλουθα μουσεία^[1]:

• Αρχαιολογική Συλλογή Τρίκκης Συγκεντρώθηκε το 1902 από τον Παναγιώτη Καστριώτη και στις δυο αίθουσές της εκτίθενται ευρήματα από το Νομό Τρικάλων από τη νεολιθική εποχή μέχρι και τα υστεροβυζαντινά χρόνια.
• Δημοτικό Λαογραφικό Μουσείο Ιδρύθηκε το 1991 και λειτουργεί στην οδό Γαριβάλδη 6. (κλειστό προσωρινά) Εκτίθενται αντικείμενα καθημερινής χρήσης, λαϊκής τέχνης, ενδυμασίες, εργαλεία παραδοσιακών επαγγελμάτων αππό τα τέλη του 18ου αιώνα έως τα μέσα του 20ού. Στη συλλογή, επίσης, περιλαμβάνονται φωτογραφίες και έντυπα της ίδιας περίοδου, ενώ το μουσείο, σε συνεργασία με το Σύλλογο Φίλων Λαογραφικού Μουσείου, διοργανώνει εκδηλώσεις και αναβιώσεις παραδοσιακών εθίμων.
• Δημοτικό Ιστορικό Αθλητικό Μουσείο Ιδρύθηκε το 1998 με βάση το συλλεκτικό υλικό του Βασίλη Πελίγκου, το αρχείο του Σπύρου Μπονώτη και δωρεές αθλητών και ανωνύμων. Στεγάζεται σε διώροφο νεοκλασικό κτίριο και η παρουσιάση των εκθεμάτων διαρθρώνεται σε τρεις αίθουσες, όπου παρουσιάζεται η αθλητική ιστορία των Τρικάλων από το 1896 μέχρι σήμερα. Λειτουργεί επίσης Αίθουσα Τροπαίων του τοπικού αθλητισμού καθώς και αναγνωστήριο με βιβλιοθήκη και πολυμέσα.
• Κέντρο Ελληνικής Μουσικής Τρικαλινών Δημιουργών, που λειτουργεί και ως Μουσείο Μουσικής Ιστορίας, με οπτικοακουστικό και έντυπο υλικό σχετικό με τους μουσικούς που κατάγονται από τα Τρίκαλα και τη μουσική κληρονομιά της πόλης.
• Κέντρο Ιστορίας και Πολιτισμού εταιρείας "Κλιάφα" Στεγάζεται στα παλαιά Ψυγεία- Παγοποιεία Κλιάφα και λειτουργεί ως μουσείο της εταιρίας, αλλά και ως μουσείο της πόλης των Τρικάλων. Πέρα από τις ενότητες τις σχετικές με την ιστορία της πόλης και της εταιρείας, στεγάζει επίσης παραδοσιακό τυπογραφείο, παλιό φαρμακείο, καθώς και παιδική και εφηβική βιβλιοθήκη με 6.000 τίτλους, πολυμέσα και χώρο ειδικά διαμορφωμένο για την αφήγηση παραμυθιών.
• Μουσείο Δημήτρη και Λέγκως Κατσικογιάννη Ιδρύθηκε το 1994 και στεγάζεται στα πρώην ψυγεία της ΑΓΡΕΞ στην Αγία Μονή. Στο μουσείο εκτίθενται 1.236 πίνακες και 114 γλυπτά και σχέδια.
• Μουσείο Ιεράς Μητρόπολης Στεγάζεται στο Μητροπολιτικό Μέγαρο της πόλης και αποτελείται από τις αίθουσες: Εκκλησιαστικό Μουσείο, με εκκλησιαστικά είδη, εικόνες και άμφια, Λαϊκό Μουσείο με λαογραφικά και είδη καθημερινής χρήσης παρελθόντων ετών, και Βιβλιοθήκη που λειτουργεί και ως αναγνωστήριο ανοιχτό στο κοινό και περιλαμβάνει 19.000 τίτλους.
• Μύλος Ματσόπουλου Κατασκευάστηκε το 1884 και σήμερα είναι ιστορικό-βιομηχανικό πάρκο και πολιτιστικό κέντρο. Στεγάζει επίσης το Δημοτικό Κινηματογράφο και Θέατρο αλλά και συνεδριακό κέντρο.

Βιβλιοθήκη

Το 1959 στο ισόγειο του Δημαρχείου Τρικάλων, ιδρύθηκε και ξεκίνησε τη λειτουργία της η Δημοτική Βιβλιοθήκη Τρικάλων ως Νομικό Πρόσωπο ενώ σήμερα αποτελεί τομέα του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Τρικάλων και ξεχωριστό Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ). Το 1992 μεταφέρθηκε σε δικό της χώρο στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου. Η συλλογή της καλύπτει όλα τα θεματικά πεδία για κάθε είδος ενδιαφέροντος αλλά και ιστορικές πληροφορίες για την πόλη των Τρικάλων και του Νομού.

Αξιοθέατα

Ο ποταμός Ληθαίος που διασχίζει την πόλη

• Το Ασκληπιείο της αρχαίας Τρίκκης,^[2] το αρχαιότερο και σημαντικότερο της Ελλάδας κατά τον Στράβωνα. Πιθανολογείται ότι βρίσκεται κάτω από τη συνοικία Βαρούσι. Προς το παρόν στην περιοχή έχουν ανασκαφεί ρωμαϊκά λουτρά και ψηφιδωτά, καθώς και δημόσιο κτίριο των ελληνιστικών χρόνων με ψηφιδωτό, όπου απεικονίζεται ο βασιλιάς των Ηδωνών της Θράκης Λυκούργος.

• Το Φρούριο της πόλης,^[3] που κατασκευάστηκε από τον Ιουστινιανό πάνω στην αρχαία ακρόπολη της Τρίκκης κατά τον 6ο μ.Χ. αιώνα, με τριπλό τείχος. Ανακατασκευάστηκε αργότερα από τους Οθωμανούς, οι οποίοι το 17ο αιώνα τοποθέτησαν και ένα τεράστιο ρολόι πάνω σε πύργο, που συνοδευόταν από μια καμπάνα βάρους 650 κιλών. Το 1936 τοποθετήθηκε άλλο ρολόι από το δήμαρχο Θεοδοσόπουλο και παραμένει έως σήμερα το σήμα κατατεθέν της πόλης. Στο τρίτο διάζωμα του φρουρίου, από τον πάτο ενός πηγαδιού, ξεκινά τούνελ που διέσχιζε το λόφο του Προφήτη Ηλία και κατέληγε στο δρόμο προς Καλαμπάκα. Σήμερα το Φρούριο φιλοξενεί το υπαίθριο θέατρο του Δήμου, ενώ είναι επισκέψιμο το ρολόι με θέα όλη την πόλη.

• Το Τζαμί του Οσμάν Σαχ,^[4] κτίσμα του 16ου αιώνα σχεδιασμένο από τον Μιμάρ Σινάν. Το τζαμί ονομάζεται και Κουρσούμ Τζαμί από την τουρκική λέξη κουρσούμ, που σημαίνει μόλυβδος, καθώς ο θόλος του είναι μολυβοσκέπαστος. Πίσω από το τζαμί σώζεται το μαυσωλείο του Οσμάν Σαχ, ανηψιού του σουλτάνου Σουλεϊμάν. Κατά την παράδοση ο Οσμάν Σαχ έκτισε το τζαμί, επειδή στα Τρίκαλα θεραπεύτηκε από αρρώστια που τον ταλαιπωρούσε. Το τζαμί σήμερα είναι μνημείο προστατευόμενο από την UNESCO και χρησιμεύει ως χώρος ήπιων εκδηλώσεων.

• Η παλιά πόλη, η οποία αποτελείται από τις συνοικίες Βαρούσι^[5] και Μανάβικα.^[6] Η συνοικία Βαρούσι ήταν η χριστιανική συνοικία των Τρικάλων επί τουρκοκρατίας και βρίσκεται στις παρυφές του Φρουρίου. Έως το 1930 θεωρούνταν η αρχοντική συνοικία των Τρικάλων και σήμερα είναι στο σύνολό της διατηρητέα, με ένα μεγάλο αριθμό παλιών κτηρίων να σώζεται μέχρι σήμερα. Στη συγκεκριμένη συνοικία βρίσκονται οι περισσότερες και παλαιότερες εκκλησίες της πόλης, οι οποίες βρίσκονται χτισμένες πολύ κοντά η μία στην άλλη. Παλιές εκκλησίες της πόλης στο Βαρούσι είναι ο Άγιος Στέφανος του 1896, οι Αγιοι Ανάργυροι, η Παναγία Φανερωμένη του 1853, η Αγία Μαρίνα του 1766, η Αγία Παρασκευή του 19ου αιώνα, η Αγία Επίσκεψη του 1543, ο Άγιος Δημήτριος του 1580, ο Άγιος Ιωάννης Ελεήμονας του 14ου αιώνα, ο Άγιος Ιωάννης Πρόδρομος και ο Προφήτης Ηλίας του 1896. Συνέχεια της συνοικίας Βαρούσι μέχρι και την κεντρική πλατεία είναι τα Μανάβικα, γειτονιά της παλιάς πόλης με χαρακτηριστική, ομοιόμορφη αρχιτεκτονική. Εκεί βρίσκονται μερικές από τις καλύτερες ταβέρνες και καφέ-μπαρ της πόλης.^[7]

Άποψη από το φρούριο

• Ο Λόφος του Προφήτη Ηλία,^[8] ένας αξιόλογος πνεύμονας πρασίνου με θέα την πόλη και σε κοντινή απόσταση από το κέντρο της πόλης. Στο συγκεκριμένο λόφο βρίσκεται η εκκλησία του Προφήτη Ηλία και ο Ζωολογικός Κήπος της πόλης που ανάμεσα σε άλλα φιλοξενεί τίγρεις, τσιντσιλά και ιγκουάνα, έμου, στρουθοκαμήλους, άλογα, ελάφια και αρκετά είδη πουλιών.

• Ο Ληθαίος ποταμός και η Κεντρική Γέφυρα,^[9] η οποία ενώνει την κεντρική πλατεία με τον πεζόδρομο της Ασκληπιού, κατασκευασμένη το 1886 από Γάλλους μηχανικούς. Χαρακτηριστικό και το άγαλμα του Ασκληπιού πάνω στην ομώνυμη γέφυρα του Ληθαίου.

• Ο Μύλος Ματσόπουλου,^[10] που κατασκευάστηκε το 1884 και σήμερα είναι ιστορικό-βιομηχανικό πάρκο και πολιτιστικό κέντρο.

• Το κτίριο του Σιδηροδρομικού Σταθμού,^[11] που βρίσκεται στο τέρμα της οδού Ασκληπιού. Την κατασκευή του κτιρίου την ανέλαβε το 1886 η γαλλική κατασκευαστική εταιρεία του δικτύου των σιδηροδρόμων την εποχή της κυβέρνησης του Χαρίλαου Τρικούπη.

Ο σιδηροδρομικός σταθμός

• Το Κτίριο της Σ.Μ.Υ. (Στρατόπεδο)^[12] Αρχιτεκτονικό και ιστορικό μνημείο νεοκλασικού ρυθμού. Έγιναν επί πρωθυπουργίας Ελευθερίου Βενιζέλου, το 1910, όταν η πόλη ήταν ακόμη ακριτική και προετοιμαζόταν ο Ελληνοτουρκικός και οι Βαλκανικοί πόλεμοι του 1912 – 1913. Από το 1975 φιλοξενεί τη Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών του Στρατού Ξηράς(Σ.Μ.Υ.).

• Το δικαστικό μέγαρο^[13] Πέτρινο κτίσμα της τουρκοκρατίας, στο οποίο στεγαζόταν το τούρκικο διοικητήριο. Από το 1915 στεγάζονται τα δικαστήρια της πόλεως.

• Τα Παλαιά Ψυγεία- Παγοποιεία Κλιάφα,^[14] ένα χαρακτηριστικό βιομηχανικό κτίσμα του 1926, το οποίο ανακαινίστηκε με δαπάνη της εταιρείας, διατηρώντας την αρχιτεκτονική του γραμμή και ένα μεγάλο μέρος του μηχανολογικού του εξοπλισμού. Λειτουργεί σήμερα ως πολιτιστικό κέντρο.

Εκπαίδευση

Πρωτοβάθμια & Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση

Στην πόλη των Τρικάλων υπάρχουν σε λειτουργία^[15] 32 νηπιαγωγεία, 35 δημοτικά σχολεία, 9 γυμνάσια και 8 γενικά λύκεια, καθώς και δημόσιο σχολείο για παιδιά με ειδικές ανάγκες. Επίσης, λειτουργούν 4 τεχνικά λύκεια (μεταξύ των οποίων ένα εσπερινό), ένα εσπερινό λύκειο, ένα μουσικό γυμνάσιο και λύκειο και ένα αθλητικό γυμνάσιο και λύκειο. Τέλος, υπάρχουν πολλά ιδιωτικά εκπαιδευτήρια που καλύπτουν όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια η συμμετοχή και διάκριση μαθητών από τα Τρίκαλα στις τρεις φάσεις (Θαλής, Ευκλείδης, Αρχιμήδης) του Πανελλήνιου Διαγωνισμού Μαθηματικών της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρίας.^[16] Κατά τη σχολική χρονιά 2010-11 τρεις Τρικαλινοί μαθητές διακρίθηκαν και στη Μαθηματική Μεσογειάδα, στη Μαθηματική Βαλκανιάδα και στην Παγκόσμια Μαθηματική Ολυμπιάδα.^[17]

Ανώτερη & Ανώτατη Εκπαίδευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην πόλη λειτουργούν τρεις ανώτατες σχολές: το Τμήμα Επιστημών Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (ΤΕΦΑΑ)^[18] του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Πολιτικών Δομικών Έργων του ΤΕΙ Λάρισας και Ανακαίνισης και Αποκατάστασης Κτιρίων, επίσης του ΤΕΙ Λάρισας.^[19]

Αθλητισμός

Το Στάδιο Τρικάλων

Οι αθλητικές εγκαταστάσεις της πόλης είναι:

• Δημοτικό Στάδιο Τρικάλων Έχει φιλοξενήσει μεγάλα αθλητικά γεγονότα, όπως το super grand prix Τσικλητήρεια το 2003, πανελλήνια πρωταθλήματα στίβου, αγώνες Σούπερ Λιγκ κλπ. Είναι έδρα της ομώνυμης τοπικής ομάδας ποδοσφαίρου, αλλά και πολλών αθλητικών συλλόγων.
• Κλειστό δημοτικό γυμναστήριο Φιλοξενεί αγώνες όλων των αθλημάτων, καθώς και πληθώρα πολιτιστικών εκδηλώσεων.
• Ο.Α.Κ.Α Περιλαμβάνει κλειστό και ανοικτό κολυμβητήριο, καθώς και κλειστό στάδιο καλαθοσφαίρισης, όπως επίσης και προπονητικά κέντρα. Έχει φιλοξενήσει στο παρελθόν μεγάλα αθλητικά γεγονότα.
• Αθλητικό Κέντρο Πάρκου Αγ. Γεωργίου Κατάλληλα διαμορφωμένοι χώροι αντισφαίρισης, κολύμβησης και ανωμάλου δρόμου προσελκύουν καθημερινά πλήθος πολιτών.
• Ποδηλατοδρόμιο ολυμπιακών διαστάσεων Κατασκευάστηκε κοντά στο χώρο του Τ.Ε.Φ.Α.Α. το 2004, αλλά ποτέ δεν ολοκληρώθηκε.

Πολλά γήπεδα ποδοσφαίρου λειτουργούν επίσης σε διάφορα σημεία της πόλης, όπως και ιδιωτικά κέντρα αθλητισμού, ακαδημίες ποδόσφαιρο, αντισφαίρισης και άλλων αθλημάτων.

Αθλητικά Σωματεία

Κόσμος σε αγώνα του Α.Ο Τρίκαλα

Τα αθλητικά σωματεία που έχουν ιδρυθεί και δραστηριοποιούνται στα Τρίκαλα είναι^[20]:

Ποδόσφαιρο	Α.Ο. Τρίκαλα, Αχιλλέας Μπάρας,
Μπάσκετ	Πράσινη Γωνιά,Αίολος Τρικάλων, Κρόνος
Βόλεϋ	Α.Σ. Ασκληπιός,Ακαδημίες Φιλαθλητικός Τρικάλων
Κολύμβηση	Α.Κ.Ο. Τρικάλων, Νηρέας, Α.Σ.Ε. Τρικάλων, Κ.Σ. Ποσειδώνας, Α.Ε. Τρικάλων
Χάντμπολ	Α.Ε. Τρικάλων
Ποδηλασία	Π.Α.Σ. Τρίκκη, Π.Α.Σ.Τ.Ρ. Ασκληπιός, Ιπποκλής, Π.Ο. Τρικάλων
Στίβος	Γυμναστικός Σύλλογος Τρικάλων, Γ.Α.Σ. Ζεύς, Γ.Ε.Α. Τρικάλων
Πάλη	Σ.Β.Α. Τρικάλων, Τρίκκη
Ταεκβοντό	Α.Σ. Ταεκβοντό Ζεύς
Μπάσκετ με καρότσι	Αστέρας Τρικάλων

Μέσα Ενημέρωσης

Στην πόλη των Τρικάλων λειτουργούν τα ακόλουθα μέσα ενημέρωσης^[21]:

Εφημερίδες	Περιοδικά	Τηλεόραση	Ραδιόφωνο
Ενημέρωση (καθημερινή πολιτική εφημερίδα)	Εν δήμω (περιοδικό Δήμου Τρικκαίων)	TV10 (έδρα στα Τρίκαλα)	Hot Mix 88 (ελληνική και ξένη σύγχρονη μουσική)
Πρωινός Λόγος (καθημερινή πολιτική εφημερίδα)	In Life (life style περιεχομένου)	TRT TV (διαθέτει στούντιο στα Τρίκαλα)	Άνεμος 92 (ελληνική μουσική)
Τρικαλινά Νέα (καθημερινή πολιτική εφημερίδα)	First View (γενικού περιεχομένου)	ASTRA TV (διαθέτει στούντιο στα Τρίκαλα)	Ραδιοφωνική Λέσχη 97,6 (ελληνική και ξένη μουσική)
Έρευνα (καθημερινή πολιτική εφημερίδα)	Elite Stores (γενικού περιεχομένου)		Ράδιο Ζυγός (ενημέρωση)
Ενεργός Πολίτης (εβδομαδιαία πολιτική εφημερίδα)	Ιδέες (γενικού περιεχομένου)		Ιερά Μητρόπολη Τρίκκης και Σταγών (σταθμός Μητροπόλεως Τρίκκης και Σταγών)
Διάλογος (εβδομαδιαία πολιτική εφημερίδα)			Loud Radio 88,8 (ξένη μουσική)
Η φωνή των Τρικάλων (εβδομαδιαία πολιτική εφημερίδα)			Radio Life (ελληνική και ξένη σύγχρονη μουσική)
			Top (ελληνική και ξένη μουσική)
			Πρωινός (ενημέρωση)

Ηλεκτρονικές Εφημερίδες

Η αύξηση της χρήσης του διαδικτύου στην πόλη των Τρικάλων και η επίσημη ανακοίνωση της πόλης ως πρώτης ψηφιακής της Ελλάδας με τον τίτλο e-trikala δημιούργησε νέα δεδομένα στα τοπικά μέσα ενημέρωσης. Από το 2004 και μετά έχουν ιδρυθεί δεκάδες τοπικές ιστοσελίδες ενημερωτικού και αθλητικού περιεχομένου, πόρταλ, καθώς και μπλογκς από τις αρχές του 2008. Τα κυριότερα είναι τα παρακάτω:

• fatsimare ^[22]
• trikalavoice.gr ^[23]
• Goaltrikala.gr για αθλητική ενημέρωση ^[24]
• Διάλογος (εβδομαδιαία πολιτική εφημερίδα) ^[25]
• Ερευνα ^[26]
• Ενημέρωση ^[27]
• Trikala.net ^[28]
• Trikki ^[29]
• Trikalanews ^[30]
• 3kala ^[31]
• Trikalaggelies.gr | Site agγελιών ^[32]

Γνωστά Πρόσωπα

Από τα Τρίκαλα έλκουν την καταγωγή τους γνωστοί πολιτικοί,μουσικοί,^[33] και αθλητές^[34]:

Όνομα	Ιδιότητα
Οικουμένιος	Επίσκοπος Τρίκκης
Ευάγγελος Αβέρωφ	πολιτικός
Σωτήρης Χατζηγάκης	πολιτικός
Γεώργιος Κονδύλης	Στρατηγός, πολιτικός
Στέφανος Σαράφης	Στρατηγός, πολιτικός
Σωτήρης Κυργιάκος	ποδοσφαιριστής
Ηλίας Κατσάνος	λογοτέχνης
Δημήτρης Μητροπάνος	τραγουδιστής
Χρήστος Παπανικολάου	αθλητής άλμα επί κοντώ
Ευθύμης Ρεντζιάς	αθλητής, πολιτικός
Βασίλης Τσιτσάνης	μουσικός, συνθέτης, τραγουδιστής
Σοφία Σακοράφα	αθλήτρια ακοντισμού, πολιτικός
Λάμπρος Χούτος	ποδοσφαιριστής
Περικλής Ιακωβάκης	αθλητής στίβου
Γεώργιος Κολτσίδας	ποδοσφαιριστής
Δημήτρης Σγούρος	πιανίστας
Βάσια Λόη	μοντέλο, παρουσιάστρια
Κώστας Βίρβος	μουσικός
Απόστολος Καλδάρας	μουσικός
Χρήστος Κολοκοτρώνης	μουσικός
Μπάμπης Μπακάλης	μουσικός
Γιώργος Σαμολαδάς	μουσικός
Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου	σολίστ
Δημήτρης Καβράκος	μουσικός
Δημήτρης Γεωργαλής	αθλητής ποσηλασίας
Κώστας Φορτούνης	ποδοσφαιριστής
Κώστας Παπανικολάου	καλαθοσφαιριστής

Η πόλη σήμερα

Μεταφορές

Στα Τρίκαλα φτάνει κανείς με αυτοκίνητο, λεωφορείο ή τρένο.^[35] Επιπλέον, το Αστικό ΚΤΕΛ Τρικάλων λειτουργεί λεωφορειακές γραμμές τόσο εντός της πόλης των Τρικάλων όσο και μεταξύ των Τρικάλων και γειτονικών χωριών και οικισμών.^[36]

Κεντρικές οδοί

Καλαμπάκας	Καρδίτσης	Κολοκοτρώνη
Αριάδνης (περιμετρική Λαρίσης-Ιωαννίνων)	Ασκληπιού	Βασιλείου Τσιτσάνη (πρώην Λαρίσης)
Στεφάνου Σαράφη	Πύλης	Γ. Κονδύλη
Κοραή	Δημητρίου Βούλγαρη	Αμαλίας
25ης Μαρτίου	Ηρώων Αλβανικού Μετώπου	Μετεώρων
Καποδιστρίου	Συγγρού	Ελευθερίου Βενιζέλου
Απόλλωνος	Βύρωνος	Όθωνος
Ιουλιέτας Αδάμ	Κανουτά	28ης Οκτωβρίου
Ζάππα	Ιακωβάκη	Ερμού

Συνοικίες

Βόρειες	Απόστολοι, Σωτήρα, Λογγάκι, Κηπάκι, Σεισμόπληκτα, Αγ. Οικουμένιος, Λεπτοκαρυά,Περδικορράχη
Νότιες	Καρυές, Φλαμούλι, Εργοστ. Γάλακτος, Ριζαρειό
Ανατολικές	Εργατικές Κατοικίες, Μπάρα, Στρατώνες, Οδού Πατουλιάς,
Δυτικές	Πυργετός, Πύργος, Αγία Μονή, Γαρδικάκι, Αμπελάκια, Φλαμουλάκι, Σαράγια
Κεντρικές	Βαρούσι, Μανάβικα, Τρικκαίογλου, Κουτσομήλια

Πάρκα & Πλατείες

Κεντρική Πλατεία	Ηρώων Πολυτεχνείου
Άλλες Πλατείες	Ρήγα Φεραίου, Χατζηπέτρου, Παλαιού Δεσποτικού (Εθν. Μακαρίου), Αγρότισσας, Ομόνοιας(Σαραγίων), Αγ. Μονής, ΟΤΕ, Πούλιου, Δικαστηρίων, Λαναρά, Κιτριλάκη, Βουβής, Προσκόπων, Καρυών, Πύργου
Πάρκα	Αγ. Γεωργίου, Μύλου Ματσόπουλου, Προφήτη Ηλία, Ζωολογικός κήπος, Λόφος Ανάληψης

Αδελφοποιημένες πόλεις

Η πόλη των Τρικάλων διατηρεί σχέσεις με πολλές πόλεις του εξωτερικού. Ο δήμος Τρικκαίων διατηρεί σχέσεις με πόλεις του εξωτερικού, ενώ συμμετέχει και σε διεθνείς οργανισμούς πόλεων. Η πόλη των Τρικάλων έχει αδελφοποιηθεί με τις πόλεις^[37]:

• Άμπεργκ,  Γερμανία
• Πιάτιγκορσκ,  Ρωσία
• Τουσόν,  ΗΠΑ
• Μπρασόβ,  Ρουμανία
• Ταλάνς,  Γαλλία
• Τσόνγκινγκ,  Κίνα
• Πάτσε ντελ Μέλα,  Ιταλία
•  
•  
•  
•